Λίπμαν, Φριτς Άλμπερτ

(Fritz Albert Lipmann, Κένιξμπεργκ 1899 – 1986). Γερμανός βιοχημικός και πανεπιστημιακός. Σπούδασε ιατρική στα πανεπιστήμια του Κένιξμπεργκ [σημερινό Καλίνινγκραντ], του Βερολίνου και του Μονάχου. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη χημεία και στη βιοχημεία και συμμετείχε σε σημαντικές βιοχημικές έρευνες, σε συνεργασία με καταξιωμένους επιστήμονες, στη χώρα του, στη Δανία και στις ΗΠΑ. Το 1949 ανακηρύχθηκε καθηγητής βιολογικής χημείας στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Χάρβαρντ της Βοστόνης και το 1957 στο ινστιτούτο Ροκφέλερ της Νέας Υόρκης. Το 1953 μοιράστηκε μαζί με τον Χανς Κρεμπς το βραβείο Νόμπελ φυσιολογίας και ιατρικής για τις ανακαλύψεις τους αναφορικά με σημαντικές διαδικασίες που σχετίζονται με τον μεταβολισμό του κυττάρου. Ειδικότερα, συστατικά από τις τροφές που προσλαμβάνει ο άνθρωπος ενσωματώνονται στον κύκλο του Κρεμπς (η ονομασία του προέρχεται από τον επιστήμονα που τον μελέτησε) και δρουν ως πηγή ενέργειας (καύσιμο) για τη ζωή. Η ενέργεια απελευθερώνεται από την οξείδωση μιας χημικής ένωσης, η οποία περιέχει δύο άτομα άνθρακα στο μόριό της και προέρχεται από τις τροφές. Ο Λ. ανακάλυψε τη μοριακή δομή του συνενζύμου Α, δηλαδή ένα σχετικά μικρό μόριο, το οποίο όταν ενώνεται με την κατάλληλη πρωτεΐνη, που δρα ως ένζυμο, αποκτά την ικανότητα να συνδέει το οξικό οξύ, το οποίο είναι ανενεργό, αλλά με τον τρόπο αυτό καθίσταται ασταθές και μπορεί να συμμετέχει ως χημική ένωση με δύο άτομα άνθρακα στο μόριό της σε μία από τις χημικές διαδικασίες που αποτελεί έναν ακόμη τρόπο μετάδοσης της ενέργειας στο κύτταρο. Το συνένζυμο Α που ανακάλυψε ο Λ. ανήκει στην ομάδα των βιταμινών Β.